فرهنگ و سکنی گزیدن؛ مسکن اشتراکی و زیرسوال رفتن مفهوم خانه

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: سیدابراهیم دهنادی پژوهشگر و کارشناس ارشد روابط بین‌الملل یادداشتی درباره مسکن اشتراکی و زیرسوال رفتن مفهوم خانه نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.

مشروح این‌یادداشت را در ادامه می‌خوانیم؛

بی‌تردید سکونتگاه‌های انسانی ابعاد پیچیده‌ای دارد که در بسترهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فرهنگی آن ریشه دارد و با شناخت و فهم این ریشه‌ها می‌توان به دلایل موفقیت و یا عدم موفقیت آنها پی برد و زوایای پنهان آن را آشکار کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شکل‌گیری خانه‌های اشتراکی در شهر تهران قدمت دیرینه‌ای دارد؛ لیکن در زمان حاضر می‌توان دلایلی متفاوت از گذشته برای استفاده قشرهای مختلف از چنین خانه‌هایی برشمرد. بر اساس مطالعات انجام گرفته در شهر تهران می‌توان ادعا داشت که در بین لایه‌های اقشار فرودست و در زمان نزدیک‌تر حتی طبقه متوسط شهری مسئله مسکن به شدت بحرانی شده است. در این میان، برخی از مردم از روی فقر و اضطرار به این شیوه از زیست پناه آورده‌اند. واقعیت این است که هزینه مسکن با نرخی تصاعدی در حال افزایش است و در عمل تبدیل به کالایی لوکس و دور از دسترس برای عموم شده است.

در این شرایط ناپایدار مسکن و زمین و اجاره در تهران، اقشار نیازمند و فقیر راه‌حلی جز انتخاب اجباری خانه‌های اشتراکی که عمدتا در بافت‌های فرسوده یا سکونتگاه‌های غیررسمی واقع شده است ندارند.

در سکونتگاه‌های اشتراکی افراد در یک فضای خصوصی کوچک و یک فضای مشترک بزرگ با گروه بزرگ‌تری از انسان‌ها زندگی و از امکانات مشترکی استفاده می‌کنند و گاه فرصت می‌یابند که با دیگران معاشرت کنند. هدف اصلی از سکونت در خانه‌های اشتراکی پایین آوردن سطح هزینه‌های زندگی در شهر است. واقعیت این است که نرخ مسکن در تهران بالاست و مرتب هم بالاتر می‌رود و واقعیت موجود حکایت از محدود شدن موقعیت‌های شغلی در همین شهر دارند؛ از سوی دیگر نوع ساختار خانواده‌ها هم نسبت به گذشته تغییرات چشمگیری داشته است و تعداد افرادی که تنها زندگی می‌کنند؛ جوانانی که از پدر و مادرهایشان جدا شدهاند یا خانواده‌های تک سرپرست و بازنشستگان رو به افزایش است. این اقشار در جامعه به دنبال زندگی در مکان‌های امن و ارزان هستند و سکونت‌گاه‌های جمعی هم تا حدی این نیازها را برآورده می‌سازد.

خانه‌های اشتراکی خانواری نوعی از سکونتگاه‌های اشتراکی هستند که به واسطه حضور خانواده‌ها در کنار یکدیگر و شرایط خاص زندگی در آنها از اهمیت بالایی نسبت به سایر سکونتگاه‌های جمعی برخوردار است. در خانه‌های اشتراکی خانواری، چندین خانوار در واحدهای مسکونی جداگانه ولی دارای فضای عمومی مشترک زندگی می‌کنند. ساختار فضایی و جمعیت ساکن در این نوع از سکونتگاه‌های جمعی دارای مشخصات متعددی است که عبارتند از:

* بیشتر ساکنین خانه‌های اشتراکی به دلیل بنیه اقتصادی ضعیف نمی‌توانند حتی اتاقی را که در آن ساکن هستند، خریداری کنند. از این رو تعداد زیادی از آنها مستاجر هستند.

* خانه‌های اشتراکی در بیشتر محلات فاقد سند شش دانگ یا اوقافی هستند. به همین دلیل نوع فروش آنها قولنامه‌ای است.

* خانه‌های اشتراکی از نظر قدمت ساختمان، یا خیلی قدیمی هستند یا مثل خانه‌های سکونت‌گاه‌های غیررسمی از مصالح ناپایدار ساخته شده‌اند. بنابراین نیاز مبرم به مرمت یا نوسازی دارند. اما مشکلات اقتصادی و اوقافی و بی‌سند بودن امکان هر گونه تغییر را در این خانه‌ها ناممکن می‌کند.

* یکی از موارد تنش‌زا و بحران‌آفرین برای خانواده‌هایی که مجبور به این نوع زیست هستند استفاده از فضاهای مشترک، پرداخت هزینه این فضاها، چگونگی برنامه‌ریزی برای استفاده از این فضاها، رعایت حریم خصوصی و مواردی از این قبیل است که مشکلات این خانه‌ها را دوچندان می‌کند.

* عمده زمینه کاری مردان خانه‌های اشتراکی کارگری است چه از نوع ساختمانی چه از نوع کشاورزی و ... ولی پدیده غالب این است که زنان این خانواده‌ها هم همدوش مردان و بیشتر در بخش خدماتی خانه‌های مردم کار می‌کنند یا در موارد بسیاری مرد خانه بیکار است و زنان بار اقتصادی خانه را به دوش می‌کشند.

* بیشتر کسانی که خانه‌های جمعی را انتخاب می‎کنند قبلا هم تجربه زندگی در چنین خانه‌هایی را داشته‌اند.

* تعداد بالای مهاجرین مقیم در این سکونت گاه های اشتراکی و عدم تمایل آنان به بازگشت به مقصد از دیگر مشخصههای این نوع محل های سکونت است. مهاجرانی که در تهران به سختی زندگی می‌کنند اما به دلایلی همچون محدودیت زیاد محیط‌های کوچک برای ادامه تحصیل دختران، ازدواج در سنین پایین، کار اجباری، نداشتن منابع کار و زندگی در مبدا از یک طرف و آزادی‌ها و فرصت‌هایی که در شهری مثل تهران وجود دارد سبب می‌شود تا از برگشت به شهر یا روستای خود امتناع کنند.

* برخورداری از رابطه خویشاوندی و بروز شیوه رفتار قومی و قبیله‌ای در ساکنین نیز از ویژگی‌های قابل مشاهده در این سکونت‌گاه‌های اشتراکی است. به عبارت دیگر چنانچه چند خانواده از یک فامیل یا شهری در یک محله ساکن شده و امکان زیست برایشان مهیا شده باشد باقی قوم و قبیله هم به تبع آنها در همان محل ساکن می‌شوند که به نوعی از حمایت همدیگر برخوردار باشند تا بتوانند ارتباط خانوادگی و فامیلی خود را حفظ کنند.

* رنج قیمت‌های خانه‌های اشتراکی بسته به متراژ و تعداد اتاق و جدا بودن سرویس بهداشتی و آشپزخانه متفاوت است.

* مفهوم خانه، با ویژگی‌هایی چون امنیت و احساس آرامش توصیف می‌شود موضوعی که در خانه‌های اشتراکی که به خصوص دارای فرزند دختر هستند مورد تردید قرار می‌گیرد این خانواده‌ها به طور مداوم باید مواظب دختران خود باشند یا آنها را در هر بار بیرون رفتن همراه خود ببرند که مشکلات آن نیز کم نخواهد بود. چرا که نه شناختی از همسایگان همجوار خود دارد که فضاهای مشترکی هم باهم دارند و به تبع نه اعتمادی هست که بتواند بچه‌ها را خانه تنها بگذارد.

* ترکیب سکونت و فعالیت شغلی در این سکونت‌گاه‌ها از دیگر مشخصات آن به شمار می‌رود. به عبارتی خانه حالت محل کار هم دارد. لذا اغلب ساکنان این نوع سکونت‌گاه‌ها در مشاغلی چون کیف‌ دوزی و کارهایی که آلودگی صوتی نداشته باشند فعالیت دارند.

* طراحی خانه‌های اشتراکی در بیشتر محله‌ها تقریبا شبیه به هم است. چند اتاق مجزا که هر کدام فضای خصوصی ساکنین است و آشپزخانه و سرویس بهداشتی و حیاط مشترک که در اکثر مواقع در حیاط خانه‌ها تعبیه شده یا چنانچه خانه‌ها به حالت دو یا سه طبقه باشد در هر طبقه برای چند تا اتاق سرویس بهداشتی یا آشپزخانه تدارک دیده شده است. البته خانه‌هایی هستند که یا از حمام محرومند و یا به ناچار از حمام عمومی استفاده می‌کنند. در مواردی حتی برخی از این خانه‌ها آشپزخانه عمومی ندارند و از اتاق خود هر چند کوچک به عنوان آشپزخانه نیز استفاده می‌کنند.

* از دیگر مشخصات خانه‌های اشتراکی تهران، سکونت اتباع خارجی از جمله اتباع افغانستان است. البته به واسطه وجود تعارضات بین این مردمان و ایرانی‌ها عمدتا ترجیح آنان اجاره یک خانه اشتراکی دربستی با سایر همشهریان افغان است. مدل دیگری که در اجاره کردن خانه‌ها توسط اینان در اکثر محلاتی که سکونت دارند تکرار می‌شود این است که یک نفر افغان یک خانه‌اشتراکی را اجاره می‌کند و آن را به افراد آشنا و گاه خانواده خود و هم‌شهریان اش اجاره می‌دهد.

با بررسی این نوع خانه‌ها در تهران می‌توان به وضوح مشاهده کرد که خانه‌های اشتراکی نه بر اساس برنامه و سیاست گذاری متولیان مسکن در تهران بلکه توسط خود مردم شکل می‌گیرد بنابراین می‌توان مطابق با تجارب بومی و جهانی یک نظام پایدار مسکن اجتماعی با بازطراحی مشخص معماری و شهرسازی در بافت‌های موجود شهری را شکل داد.

کد خبر 5529344 محمد آسیابانی

منبع: مهر

کلیدواژه: مستأجران فرهنگ عمومی مسکن کتاب و کتابخوانی کونیکو یامامورا بازی های رایانه ای بنیاد ملی بازی های رایانه ای معرفی کتاب حوزه هنری دفاع مقدس سبا بابایی تازه های نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محمد مهدی اسماعیلی انتشارات سوره مهر ادبیات دفاع مقدس خانه های اشتراکی سکونت گاه سکونت گاه ها خانواده ها خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۹۲۷۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

گلایه مردم از اقساط سنگین وام خرید خانه

آفتاب‌‌نیوز :

عبدالجلال ایری، با اشاره به گلایه مردم از اقساط بالای وام مسکن، گفـت: یکی از گلایه‌های مردم در سال‌های اخیر که با افزایش قیمت مسکن در سراسر کشور به ویژه کلانشهر‌ها بالاخص پایتخت مواجه بودیم، بالا بودن اقساط وام مسکن در برابر قدرت خرید پایین وام‌ها است. در کلانشهر تهران، برای خرید خانه به زوجین وام ۹۶۰ میلیون تومانی پرداخت می‌شود که اقساط آن حدود ۱۹ میلیون تومان است. این در حالی است میانگین قیمت هر متر خانه در پایتخت در سال جاری به بیش از ۸۰ میلیون تومان رسیده و با وام پرداختی تنها ۱۲ متر خانه می‌‎توان خریداری کرد.

این نماینده مردم در مجلس ادامه داد: اقساط سنگین وام مسکن و دلایل ناتوانی یا عدم تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات مسکن با بازه پرداخت طولانی‌تر و اقساط متعادل‌تر و نیز مبلغ بیشتر موضوعی است که حتما باید مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار بگیرد. یکی از موضوعاتی که به تصمیم‌گیری بهتر ما در این مورد کمک می‌کند، ارزیابی نحوه پرداخت وام در کشور‌های دیگر با میزان توسعه یافتگی متفاوت است.

وی افزود: با یک جست‌وجو ساده در این مورد متوجه می‌شویم که عمده کشور‌های پیشرفته دنیا برای خرید خانه تسهیلاتی با بازپرداخت ۲۰ الی ۳۰ ساله دارند که مبلغ تسهیلات نیز بخش قابل توجهی از مسکن‌ها را شامل می‌شود البته که متقاضیان از یک فرآیند اعتبارسنجی و رتبه بندی دشوار و سخت‌گیرانه‌ای عبور می‌کنند. اما نکته مثبت این نوع سیستم وام دهی این است که متقاضیان تسهیلات مسکن، بخش عمده‌ای از نرخ خانه را وام دریافت کرده و برای خانه دار شدن به آورده کمتری نیاز دارند.

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در مورد عدم تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات با اقساط بلند مدت، اضافه کرد: به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی عدم تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات بلند مدت مانند وام مسکن، بی ثباتی اقتصادی است. چرا که با افزایش تورم و نواسانات اقتصادی در طول سالیان بازپرداخت وام، بانک‌ها دچار ضرر و زیان هنگفتی می‌شوند از این رو عمده بانک‌ها برای عبور از شرایط دشوار اقتصادی به سمت بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های سودآوری با بازه زمانی کم دارند.

ایری اضافه کرد: شاید اگر نرخ سود بانک‌ها در حوزه مسکن بر اساس تورم شناور باشد، بانک‌ها اقبال بیشتری برای ورود به این حوزه پیدا کنند. البته که قطعا دلایل دیگری هم دارد که همانگونه که پیشتر بیان کردم، باید مورد بررسی کارشناسان اقتصادی قرار بگیرد.

منبع: خبرگزاری خانه ملت